شاخص ها یا سنجه­ ها

شاخص ها یا سنجه­ ها

سنجه چیست؟

شاخص چیست؟

 شاخص عبارت است از ابزاری که کیفیت اجرا یا میزان تحقق هدف را نشان می­ دهد.

 شاخص نشان­گر است و نشان می­ دهد.

 شاخص خودش هدف نیست نشانگر تحقق هدف است.

به­ طور کلی، شاخص اندازه‌ای است که اجزای مختلف یک مفهوم کمّی یا کیفی را نشان می‌دهد.

الف) موضوع ­های کمّی به­ صورت ذیل نشان داده می ­شوند:

• تعداد
• درصد
• نسبت
• میزان

ب)موضوعات کیفی به­ صورت ذیل نشان داده می­شوند:

• وجود و عدم (بودن یا نبودن ) (داشتن و نداشتن)
• رتبه­ و اولویت (کم، متوسط، زیاد) (ضعیف، متوسط، قوی) 

همان‌طور که می‌بینید ما در مورد شاخص‌های کمّی به­ طور معمول به این فکر می‌کنیم که آیا آنچه اندازه گرفته‌ایم به کارمان می‌آید؟ یا اینکه، آیا نسبت به منابعی که برای اندازه‌گیری و کنترل آن دقت می‌کنیم، ارزش ایجاد می‌کند؟

اما در مورد شاخص‌های کیفی یک چالش اضافه هم داریم. چیزی که اندازه گرفته‌ایم، تا چه حد به پارامتری که واقعاً مورد نظر ما بود، نزدیک است؟ تا چه حد می‌توانیم به آن اطمینان کنیم و این­که آیا موضوع مورد نظر ما را به درستی می‌سنجد و برآورد می‌کند؟

از آنجا که بررسی و تجزیه و تحلیل موضوعات نیازمند اطلاعات مناسب است، پس از تعاریف بالا از مفهوم شاخص به این مفهوم می­رسیم که شاخص‌ها اولین مجموعه اطلاعات در مورد یک موضوع را به دست می‌دهند و درواقع، اولین پل ارتباطی کارشناس با موضوع مورد نظر است.اصولاً تعريف شاخص­ هاي قابل اندازه­ گيري يكي از ملزومات اساسي هر نوع برنامه‌ريزي است. به­ هنگام بودن، قابل اطمينان بودن و معنی دار بودن اين شاخص ­ها اهميت فراواني در تعيين راهبردها، سياست­ها و راه­كارهاي اجرايي هر سازمانی دارد.

 تأثیر گسترده شاخص‌ها در شناخت موضوعات و به دنباله آن در ارزیابی عملکرد، ضرورت تلاش و دقت کافی در تعیین شاخص‌ها را روشن می‌سازد.

تفاوت شاخص با استاندارد

استاندارد عبارت است از حد یا حدودی قابل قبول از یک شاخص که مبنای قضاوت عملکرد یا وضعیت را با یک استاندارد خط قرمز برای آن شاخص نشان می­دهد. شاخص نشان می­دهد که وضعیت چیست؟ استاندارد نشان می­دهد که آیا وضعیت مطلوب است یا خیر؟ و این­که آیا اهداف و سیاست­های سازمان تحقق یافته­ اند یا خیر؟

مثال­هایی از استاندارد با استفاده از شاخص:

• حداقل سواد قابل قبول برای کارکنان 70درصد می باشد.
• حداقل دانش شبکه های اجتماعی در سواد رسانه­ای 85درصد می­باشد.
• حداقل دستمزد کارشناسان فنی 20درصد بیشتر از کارمندان می­باشد.
• حدود قابل قبول برای گرفتن گواهینامه کسب مهارت حداقل 70درصد می­باشد.

^[1] Scales

^[2] Information Technology